معیار شبهه غیر محصورهمعیار شبهه غیر محصوره، ضابطه تمییز شبهه غیر محصوره از شبهه محصوره است. ۱ - تعریفمعیار شبهه غیر محصوره، به معنای ضابطه شناخت و تعیین شبهه غیر محصوره از شبهه محصوره است. اصولی‌ها در تعیین این معیار با یک دیگر اختلاف دارند و ملاک‌های متفاوتی ذکر نموده‌اند که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌گردد: ۱. شبهه غیر محصوره، شبهه‌ای است که شمارش اطراف آن دشوار و عسرآور می‌باشد. بعضی معتقدند باید شمارش آن در زمان اندک مشکل باشد؛ ۲. ملاک غیر محصوره بودن شبهه این است که به جهت کثرت اطراف علم اجمالی، احتمال تکلیف در هر یک از اطراف، موهوم می‌باشد، به گونه‌ای که عقلا به این علم اجمالی اعتنا نمی‌کنند (دیدگاه منسوب به شیخ انصاری )؛ ۳. شبهه غیر محصوره، شبهه‌ای است که موافقت قطعی با آن عسرآور و دشوار می‌باشد (این ملاک، مختص شبهات وجوبی ست)؛ ۴. میزان در محصوره و غیر محصوره بودن شبهه، نظر عرف است و عرف هر چه را غیر محصور شمرد، احکام شبهه غیر محصوره بر آن جاری می‌گردد؛ ۵. میزان غیر محصور بودن شبهه، تمکن نداشتن مکلف از مخالفت قطعی با آن است؛ به این بیان که مکلف به طور عادی، قادر بر انجام جمیع اطراف آن نیست. این ملاک، به شبهات تحریمی اختصاص دارد، زیرا در شبهه وجوبی، مکلف قادر بر مخالفت قطعی می‌باشد (دیدگاه منسوب به محقق نائینی ). [۴]
فوائد الاصول، نائینی، محمد حسین، ج۳، ص۱۱۶.
[۵]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص۲۳.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۶۰، برگرفته از مقاله «معیار شبهه غیر محصوره». |